Histamine-intolerantie: oorzaken, symptomen en voedingstips

Heb je last van roodheid, jeuk, hoofdpijn of spijsverteringsproblemen na het eten van bepaalde voedingsmiddelen? Dan kun je last hebben van histamine-intolerantie. Bij deze voedselintolerantie is het lichaam niet in staat om overtollige histamine - een biogeen amine - voldoende af te breken. De symptomen lijken vaak op een allergie, maar in tegenstelling tot een echte allergische reactie wordt het niet veroorzaakt door een verkeerd gericht immuunsysteem, maar door een verstoorde histaminebalans. In dit artikel lees je hoe histamine-intolerantie ontstaat, welke symptomen kunnen optreden, hoe het verschilt van een "histamine-allergie" en hoe je je symptomen onder controle kunt krijgen met een histamine-arm dieet.

Oorzaken en mechanismen van histamine-intolerantie

Histamine-intolerantie (ook bekend als enterale histaminose) treedt op wanneer er meer histamine in het lichaam wordt geproduceerd dan kan worden afgebroken. Histamine zelf wordt voornamelijk geproduceerd door de afbraak van het aminozuur histidine. In veel voedingsmiddelen - vooral eiwitrijke voedingsmiddelen zoals vis of kaas - zetten bacteriën histidine om in histamine tijdens rijping of opslag. In bedorven vis of gefermenteerde producten kunnen zich bijvoorbeeld enorme hoeveelheden histamine ophopen. Normaal gesproken zorgt het enzym diamine oxidase (DAO) in de dunne darm ervoor dat histamine dat met voedsel wordt ingenomen snel wordt afgebroken. Als er echter een tekort aan DAO is - bijvoorbeeld door genetische aanleg, schade aan het darmslijmvlies of DAO-blokkerende medicatie - raakt dit systeem uit balans. Het resultaat is een teveel aan histamine in het lichaam, wat de verschillende symptomen van histamine-intolerantie veroorzaakt.

Verschillende factoren kunnen leiden tot een functioneel DAO-tekort. Sommige medicijnen (bijvoorbeeld bepaalde pijnstillers, antibiotica of antidepressiva) remmen de DAO-activiteit of leiden tot het vrijkomen van histamine. Alcohol is ook een dubbel problematische factor: aan de ene kant bevat met name rode wijn aanzienlijke hoeveelheden histamine, aan de andere kant remt alcohol de DAO en kan het mestcellen stimuleren om lichaamseigen histamine af te geven. Al met al kan zelfs een kleine hoeveelheid alcohol aanzienlijke reacties veroorzaken bij mensen met histamine-intolerantie.

Naast alcohol worden ook andere voedingsmiddelen beschouwd als zogenaamde histaminevrijmakers. Dit betekent dat ze, hoewel ze zelf weinig histamine bevatten, het vrijkomen van histamine in het lichaam kunnen triggeren. Tot deze triggers behoren citrusvruchten, bepaalde zeevruchten, papaja, tomaten, noten (waaronder cashewnoten), ananas, spinazie, chocolade en aardbeien. De exacte mechanismen hierachter worden wetenschappelijk nog niet volledig begrepen. Als je merkt dat dergelijke voedingsmiddelen je ongemak bezorgen, kan het nuttig zijn om ook deze in de gaten te houden, ook al is hun eigen histaminegehalte laag.

Een belangrijke aanwijzing dat een verstoorde histamineafbraak de oorzaak is van de symptomen, is de observatie dat de symptomen van getroffen vrouwen vaak aanzienlijk verbeteren tijdens de zwangerschap. Tijdens de zwangerschap produceert het lichaam (meer precies: de placenta) enorme hoeveelheden DAO - het DAO-niveau in het bloed stijgt tot het 150-voudige. Dit betekent dat overtollige histamine veel effectiever wordt afgebroken. Veel vrouwen met histamine-intolerantie merken dat ze in deze periode minder of geen symptomen hebben. Dit fenomeen benadrukt de centrale rol van diamine oxidase: als er voldoende DAO aanwezig is, blijft histamine in balans in het lichaam.

Samengevat: de belangrijkste oorzaak van histamine-intolerantie is een inadequaat metabolisme van histamine door een gebrek aan DAO-activiteit. Dit kan aangeboren zijn of verergerd worden door externe factoren. Daarnaast kunnen bepaalde voedingsmiddelen als histaminebevrijder werken of zelf veel histamine inbrengen - waardoor het "vat" histamine overloopt en de tolerantiedrempel wordt overschreden. Dit is precies het moment waarop de verschillende symptomen merkbaar worden.

Symptomen: Hoe manifesteert histamine-intolerantie zich?

Histamine werkt op verschillende plaatsen in het lichaam en kan daarom een hele reeks symptomen veroorzaken. Veel patiënten herkennen in eerste instantie geen verband met voedsel, omdat de symptomen uiteenlopend zijn en niet altijd direct na het eten optreden. Typische symptomen van histamine-intolerantie kunnen zijn

• Huid en slijmvliezen: roodheid, een warm gevoel of plotseling blozen in het gezicht en de nek, jeuk, netelroos (urticaria) en zwelling. Pijnlijke huiduitslag of eczeem kan ook worden veroorzaakt door een teveel aan histamine. Veel mensen melden dat het symptoom "rode vlekken in de hals en het gezicht" vooral merkbaar is na een glas wijn of een histamine-rijke maaltijd.
• Spijsverteringskanaal: buikpijn, krampen, winderigheid, diarree of misselijkheid na het eten. Histamine beïnvloedt de darmspieren en -secretie - te veel kan leiden tot versnelde stoelgang (diarree) of brandend maagzuur. Spijsverteringssymptomen treden soms pas uren na een maaltijd op, wat het moeilijk maakt om de oorzaak te vinden.
• Hart- en bloedvaten: Histamine zorgt ervoor dat bloedvaten verwijden. Dit kan leiden tot lage bloeddruk, duizeligheid en een versnelde polsslag (tachycardie). Sommige patiënten krijgen hartkloppingen of zelfs lichte hartritmestoornissen na het eten van histamine-rijk voedsel. Hoofdpijn of migraineachtige aanvallen zijn ook vaak gemelde symptomen - deels door de daling van de bloeddruk, deels door het directe effect van histamine op pijnreceptoren. Histamine kan er ook voor zorgen dat de neusslijmvliezen opzwellen, zodat een loopneus of verstopte neus (zonder verkoudheid) mogelijk is na het eten.
• Zenuwstelsel: Histamine werkt ook als neurotransmitter in de hersenen. Een teveel kan rusteloosheid, slaapstoornissen of duizeligheid veroorzaken. Ernstige hoofdpijn of migraine komen vaak voor - dit zijn de meest voorkomende symptomen van histamine-intolerantie. Getroffenen voelen zich vaak ongewoon moe of "duizelig" na het eten van histamine-rijk voedsel.

De **symptoomintensiteit** kan sterk variëren van persoon tot persoon. Sommige mensen reageren zelfs op de kleinste hoeveelheden histamine met ernstige symptomen, terwijl anderen nog een bepaalde hoeveelheid kunnen verdragen. Als gevolg hiervan blijft histamine-intolerantie soms lange tijd onopgemerkt omdat de symptomen aspecifiek zijn en ook passen bij andere intoleranties of ziekten. Het is belangrijk om te weten dat als dergelijke symptomen herhaaldelijk optreden, vooral na het eten van bepaalde voedingsmiddelen (bijvoorbeeld belegen kaas, rode wijn of zuurkool), je een vermoedelijke histamine-intolerantie moet overwegen. Een voedingsdagboek over meerdere weken helpt vaak om het verband tussen voeding en symptomen bloot te leggen.

Histamine-intolerantie vs. "histamine-allergie": wat is het verschil?

De term histamine-allergie wordt af en toe rondgebazuind op het internet, maar strikt genomen is het onjuist. Je kunt niet allergisch zijn voor histamine in de klassieke zin, want een allergie betekent dat je immuunsysteem antistoffen (IgE) vormt tegen een stof die eigenlijk onschadelijk is (bijvoorbeeld tegen een voedseleiwit of pollen). Histamine is echter geen lichaamsvreemde stof, maar een molecuul dat van nature in het lichaam wordt geproduceerd en dat als boodschapperstof in ieder mens aanwezig is. In het geval van een echte voedselallergie geeft het lichaam histamine af als reactie op het allergeen - deze histamine is dan de veroorzaker van de allergiesymptomen (roodheid, zwelling, jeuk, enz.). Dit is waarschijnlijk de oorsprong van de misleidende term "histamine allergie" - de symptomen lijken op een allergie, maar er is geen extern allergeen waarop het immuunsysteem reageert. In plaats daarvan is het een intolerantie, d.w.z. een niet-immunologische overgevoeligheid. Bij histamine-intolerantie wordt het teveel aan histamine in het lichaam niet voldoende afgebroken, terwijl bij een allergie normale histamine vrijkomt omdat een immuunreactie is uitgelokt. Dit zijn dus twee totaal verschillende mechanismen.

Belangrijk om te weten: Een allergietest (priktest of IgE-antistoftest) is meestal negatief bij een puur histamineoverschot, omdat er geen sprake is van een specifieke allergie. Dit kan frustrerend zijn als je naar de dokter gaat met allergiesymptomen, maar er geen allergeen wordt gevonden. Histamine-intolerantie is een uitsluitingsdiagnose, wat betekent dat de diagnose in de praktijk vaak pas wordt gesteld nadat allergieën en andere oorzaken zijn uitgesloten. Een indicatie kan een verlaagd DAO-enzymgehalte in het bloed zijn of een positief effect van een histaminearm dieet.

Onthoud: de term "histamineallergie" is medisch gezien niet correct. Het is een intolerantie of pseudoallergie, waarbij geen immuunsysteem in actie komt tegen histamine, maar een enzymtekort of een verstoorde afbraakroute de oorzaak is. De behandeling is daarom ook fundamenteel anders: in plaats van het vermijden van allergenen en noodpakketten (zoals bij een echte allergie), wordt histamine-intolerantie voornamelijk gekenmerkt door voeding.

Histamine-rijke voedingsmiddelen: wat zit er in histamine?

Histamine komt in heel veel voedingsmiddelen voor in zeer verschillende concentraties. Sommige voedingsmiddelen bevatten vrijwel geen histamine, andere kunnen enorme hoeveelheden bevatten. Versheid, verwerking en rijpingstijd spelen hierbij een doorslaggevende rol. Over het algemeen geldt: hoe langer een voedingsmiddel gerijpt, gefermenteerd of bewaard is, hoe hoger het histaminegehalte. Versheid is daarentegen je vriend bij histamine-intolerantie.

De bekendste histamine-rijke voedingsmiddelen zijn onder andere

• Gerijpte kazen: Harde en halfharde kazen zoals Emmental, Parmezaan, Cheddar, Camembert of Roquefort bevatten meestal veel histamine omdat ze lang rijpen. Hoe ouder de kaas, hoe meer histamine zich kan hebben opgehoopt. Verse kazen (bijvoorbeeld kwark, ricotta of kwark) en jonge Goudse kaas bevatten aanzienlijk minder histamine en worden vaak beter verdragen.
• Gefermenteerde zuivelproducten: Naast kaas bevat gefermenteerde room of kefir ook veel histamine. Yoghurt bevat matige hoeveelheden histamine - sommige histamine-intolerante mensen kunnen kleine hoeveelheden yoghurt verdragen, anderen hebben zelfs problemen met yoghurt. Boter en normale gepasteuriseerde melk bevatten daarentegen weinig histamine omdat ze niet gefermenteerd zijn. **Melk** bevat zelf nauwelijks histamine, maar wordt door sommige patiënten nog steeds slecht verdragen, mogelijk door andere ingrediënten. Individuele voorzichtigheid is hier geboden.
• Worst en pekelvlees: Salami, ham, spek, gerookt of gepekeld vlees zitten vol histamine door het rijpings- of opslagproces. Gedroogde vleesproducten (beef jerky, Bündnerfleisch etc.) accumuleren ook histamine. Vers bereid vlees (ongezouten, ongefermenteerd) bevat daarentegen weinig histamine - maar zorg ervoor dat je het goed gekoeld bewaart en snel consumeert, want het histaminegehalte stijgt snel als het begint te bederven.
• Vis (vooral niet helemaal vers): Vis is van nature rijk aan histidine. Zodra een vis niet meer helemaal vers is, beginnen bacteriën histidine om te zetten in histamine. Tonijn, makreel, sardines en andere vissoorten kunnen veel histamine ontwikkelen als ze niet goed worden bewaard. Histaminevergiftiging (scombroïde visvergiftiging) zijn acute gevallen waarbij bedorven vis extreem hoge histaminegehaltes heeft. Maar zelfs onder de drempelwaarde voor vergiftiging kunnen ingeblikte vis of gerookte vis histaminegehaltes bevatten die problematisch zijn voor histamine-intolerante mensen. Er is bijvoorbeeld vastgesteld dat makreel- of tonijnconserven meer dan 500 mg histamine per kg bevatten - ter vergelijking: verse vis bevat vaak minder dan 1 mg/kg. Daarom geldt voor vis: consumeer alleen absoluut verse vis of vries deze direct in.
• Wijn en bier: Alcoholische dranken, vooral rode wijn, mousserende wijn/champagne en bier, zijn veel voorkomende veroorzakers van histaminesymptomen. Afhankelijk van de soort en het productieproces kan rode wijn aanzienlijke hoeveelheden histamine bevatten (waarden boven 10 mg/L zijn mogelijk). Bier bevat ook histamine door gist en gisting, hoewel bieren van hoge gisting (zoals tarwebier) meestal meer histamine bevatten dan bieren van lage gisting. Wijn en bier moeten met voorzichtigheid worden geconsumeerd of worden vermeden in het geval van histamine-intolerantie. Witte wijn bevat vaak iets minder histamine dan rode wijn, maar is ook niet histaminevrij. Belangrijk: Alcohol versterkt ook het effect van histamine en remt de afbraak ervan, waardoor de tolerantie verder afneemt.
• Azijn en gefermenteerde groenten: Balsamicoazijn, rode wijnazijn en azijn in het algemeen (die wordt geproduceerd door fermentatie) bevat histamine. Gefermenteerde producten zoals zuurkool, kimchi, ingemaakte komkommers of sojasaus bevatten ook veel histamine. Sojasaus en andere gefermenteerde sojaproducten (miso, tempeh) kunnen piekwaarden bereiken - in sommige analyses bedroeg het histaminegehalte van sojasaus meer dan 1000 mg/kg. Ongefermenteerde sojaproducten zoals tofu of sojamelk bevatten daarentegen relatief weinig histamine en worden vaak goed verdragen.
• Tomaten, aubergines en spinazie: Deze groenten hebben van nature een laag histaminegehalte, maar dit kan licht stijgen tijdens opslag. Hoewel tomaten en spinazie niet vergelijkbaar zijn met gefermenteerd voedsel, melden veel patiënten dat ze deze niet goed verdragen. Zoals gezegd worden tomaten ook beschouwd als mogelijke histaminevrijmakers. Als je erg gevoelig bent, test dan zorgvuldig of je kleine hoeveelheden verse tomaten kunt verdragen. Gekookte tomatensaus (die langer is blijven staan of afkomstig is van tomaten in blik) is meestal kritischer dan verse tomaten.
• Noten en peulvruchten: Noten die lang bewaard zijn of niet helemaal vers zijn (walnoten, cashewnoten, pinda's) kunnen door de opslagomstandigheden histamine bevatten of afgeven. Cashewnoten worden in sommige lijsten genoemd als problematisch - waarschijnlijk niet zozeer vanwege hun hoge histaminegehalte, maar meer omdat ze voor sommige mensen als een bevrijder werken. Gedroogde peulvruchten zoals bonen, linzen en kikkererwten zijn histaminevrij als ze gedroogd zijn, maar kunnen wat histamine produceren tijdens lange opslag of tijdens het kiemen. Gekookte bonen zijn normaal gesproken niet kritisch, tenzij ze ingeblikt zijn (waar ze sporen kunnen vertonen door de opslagtijd). Als vuistregel geldt dat noten en bonen meestal goed worden verdragen als ze vers en in perfecte staat zijn, maar individuele verschillen zijn mogelijk.
• Andere mogelijke probleemgevallen: chocolade (vanwege biogene aminen zoals fenylethylamine en mogelijke vrijzetting van histamine), gerijpte bananen (licht verhoogd histaminegehalte bij volledige rijpheid en mogelijk bevrijdend effect), avocado (licht verhoogd vanwege rijping), citrusvruchten (bevrijdend effect), aardbeien (bevrijdend), ananas en papaja (hebben hun eigen enzymen, mogelijk bevrijdend). Kruiden zoals kaneel, nootmuskaat of chilipeper worden soms ook beschreven als triggers, vermoedelijk omdat ze mestcellen kunnen irriteren. De individuele tolerantiedrempel speelt hier een grote rol.

De lijst van mogelijk problematische voedingsmiddelen is lang - maar dat betekent niet dat je al deze dingen nooit meer mag eten. Veel mensen hebben verschillende tolerantiedrempels. Wat bij de een symptomen veroorzaakt, kan bij de ander nog steeds worden verdragen. Daarom is het belangrijk dat je je persoonlijke "triggervoedingsmiddelen" identificeert. Een voedseldagboek kan helpen om te bepalen op welke voedingsmiddelen je reageert. Vaak zijn het de gebruikelijke verdachten (zoals rode wijn of kaas), maar soms verrassen individuele eigenaardigheden je - de ene persoon kan bijvoorbeeld wat citroensap verdragen, terwijl de volgende dat niet kan; in plaats daarvan kan wat rijpe Camembert in kleine hoeveelheden werken, terwijl zuurkool helemaal niet werkt.

Toch zijn er een aantal voedingsmiddelen die vrijwel alle experts aanraden te vermijden in het geval van histamine-intolerantie. Uit een review waarin verschillende voedingsaanbevelingen werden vergeleken, bleek dat gefermenteerde voedingsmiddelen zoals gerijpte kaas, wijn en bier in alle diëten werden genoemd als voedingsmiddelen die strikt vermeden moeten worden - hier bestaat dus consensus over. Voor de meeste andere voedingsmiddelen waren er verschillen tussen de aanbevelingen, wat de inconsistente gegevens en individuele verschillen weerspiegelt. Dit laat zien dat strenge verboden buiten de "hoofdverdachten" niet in steen gebeiteld zijn. Je hoeft geen compleet monotoon leven te leiden, maar het is de moeite waard om de hierboven genoemde histamine-rijke voedingsmiddelen zoveel mogelijk te beperken.

Histaminearm dieet: tips en specialiteiten

De belangrijkste maatregel bij histamine-intolerantie is een histaminearm dieet. Door zorgvuldig voedsel te kiezen en te bereiden, kun je je histamine-inname aanzienlijk verminderen en zo je symptomen verminderen. Hier volgen enkele tips en adviezen over hoe je je dieet hierop kunt afstemmen:

Versheid is het allerbelangrijkste

Hoe verser het voedsel, hoe lager het histaminegehalte. Koop zo vers mogelijke producten en verwerk of consumeer ze snel. Vooral vlees en vis kun je het beste dezelfde dag bereiden of meteen invriezen. Lang marineren of restjes bewaren op koelkasttemperatuur kan leiden tot de vorming van histamine. Als je voorkookt of restjes hebt, vries ze dan in in plaats van ze enkele dagen in de koelkast te bewaren.

Geschikte en minder geschikte voedingsmiddelen

In principe kan je voedsel verdelen in verdraagbaar (laag histaminegehalte) voedsel en problematisch (hoog histaminegehalte) voedsel. Hier is een grove richtlijn:

• Voedingsmiddelen met een laag histaminegehalte (goed verdragen): Vers vlees en verse vis (indien direct verwerkt), eieren, verse melk (indien goed verdragen, want histaminearm), veel groenten (bijv. wortelen, broccoli, courgettes, paprika's - tenzij ze overrijp zijn of lang bewaard zijn geweest), salades, glutenvrije granen en pseudo-granen (rijst, maïs, gierst, quinoa), maar ook tarwe, spelt, rogge en vooral havermout bevatten van nature weinig histamine. Havermout wordt in sommige internetbronnen genoemd als problematisch, maar bevat in feite geen histamine. Je moet alleen reageren als je een individuele havermoutintolerantie hebt - in het algemeen is haver & co. goed geschikt. Fruit bevat ook weinig histamine, vooral als het vers en rijp is, maar niet overrijp. Appels, peren, druiven, kiwi en watermeloen worden bijvoorbeeld goed verdragen. Suiker, honing of ahornsiroop zijn histaminevrije zoetstoffen (geniet ervan met mate). Plantaardige oliën en vetten bevatten geen histamine. Verse kruiden zijn onschadelijk.
• Histamine-rijk of uitlokkend voedsel (voorzichtig eten of vermijden): Gerijpte kaas, salami, ham, gerookte vis, visconserven, zeevruchten, gistextract, gefermenteerde soja (sojasaus, tempeh, miso), zuurkool en andere gefermenteerde groenten, azijn, alcoholische dranken, overrijp fruit (bruine bananen, zeer rijpe ananas, aardbeien in grote hoeveelheden), tomaten, aubergines, spinazie, citrusvruchten, noten (als ze niet helemaal vers zijn) en sterk bewerkte kant-en-klare producten met lange ingrediëntenlijsten (kunnen additieven bevatten die histamine vrijmaken of de afbraak ervan remmen). Let op dat kruidenmixen of kant-en-klaar producten soms ook verborgen histamine-rijke ingrediënten bevatten (bijv. gistextract). Lees bij twijfel de etiketten zorgvuldig.

Deze lijsten zijn natuurlijk niet volledig, maar ze geven je wel een idee. Het is belangrijk dat je niet alleen afgaat op lijsten, maar uitprobeert wat je persoonlijk verdraagt. Idealiter zou je moeten beginnen met het volgen van een consistent laag-histamine dieet gedurende 2-4 weken. Als je symptomen in deze periode aanzienlijk verbeteren, heb je een sterke aanwijzing dat histamine de oorzaak is. Je kunt dan ontdekken waar je grenzen liggen door zorgvuldig afzonderlijke voedingsmiddelen te testen. Je kunt bijvoorbeeld kleine hoeveelheden van een bepaald soort kaas of een klein glas mousserende wijn verdragen zonder grote problemen - je kunt deze individuele speelruimte benutten zodra je je over het algemeen beter voelt. De basis van je dieet moet echter histaminearm blijven om de symptomen niet opnieuw uit te lokken.

Specialiteiten: koffie, kokosmelk, kwark & co.

Sommige voedingsmiddelen worden herhaaldelijk door lijders gevraagd of ze zijn toegestaan bij histamine-intolerantie. Hier zijn er een paar:

• Koffie: Pure koffie bevat geen histamine. Toch melden sommige mensen dat ze koffie niet goed verdragen. De reden hiervoor kan zijn dat cafeïne het vrijkomen van lichaamseigen histamine kan bevorderen of dat koffie veel zuren bevat die de darmen irriteren. Als je merkt dat koffie je problemen geeft, probeer dan bij wijze van test over te schakelen op cafeïnevrije koffie - sommige histamine-intolerante mensen verdragen dat beter. Over het algemeen geldt dat als je een matige hoeveelheid gebruikt (1-2 kopjes) en het goed genoeg verdraagt, je niet per se koffie hoeft op te geven. Luister hier naar je lichaam. Als je het niet zeker weet, is koffie met kruiden of granen een histaminearm alternatief.
• Kokosmelk: In tegenstelling tot dierlijke room is kokosmelk niet gefermenteerd en bevat het weinig histamine. Veel mensen gebruiken kokosmelk als vervanging in recepten om room te vermijden. De meeste histamine-intolerante mensen verdragen kokosproducten (kokosmelk, kokosolie, geraspte kokos) heel goed. Ze bevatten geen histamine of bekende liberators. Je kunt kokosmelk dus naar believen in je recepten verwerken - het is een geweldig alternatief voor romige gerechten.
• Kwark: Kwark is een vers geproduceerd zuivelproduct en wordt, in tegenstelling tot harde kaas, maar kort gefermenteerd. Kwark bevat daarom aanzienlijk minder histamine dan lang gerijpte kazen. Veel patiënten kunnen kwark in gematigde hoeveelheden eten, sommigen zelfs beter dan yoghurt. Zorg er wel voor dat je kwark vers bewaart - het histaminegehalte kan langzaam toenemen als het lang wordt bewaard (vooral na opening). Vergeleken met belegen kaas is kwark echter een van de melkachtige opties die vaak mogelijk zijn.

Diamine oxidase als helper: DAO-supplementatie

Sommige mensen met histamine-intolerantie gebruiken DAO-enzymcapsules als aanvulling op hun dieet om hun lichaam te helpen histamine af te breken. Deze capsules bevatten het enzym diamine oxidase, meestal verkregen uit plantaardige of dierlijke bronnen. Het idee erachter: Als je een DAO-capsule inneemt voor een maaltijd die histamine bevat, kan het extra enzym in de dunne darm helpen een deel van de histamine uit het voedsel af te breken voordat het symptomen veroorzaakt. De eerste onderzoeken tonen zelfs aan dat DAO-supplementatie de symptomen van histamine-intolerantie kan verlichten. In een onderzoek onder histamine-intolerante patiënten die gedurende 4 weken DAO-capsules innamen, werden de frequentie en intensiteit van de symptomen aanzienlijk verminderd. Zodra de inname werd gestopt, namen de symptomen weer toe - wat aangeeft dat het enzym tijdelijk hielp.

DAO-capsules zijn in de EU verkrijgbaar als voedingssupplement of als voeding voor medisch gebruik. De Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) heeft een extract met DAO (verkregen uit varkensnieren) toegelaten als nieuw voedselingrediënt. Hieruit blijkt dat dergelijke supplementen over het algemeen als veilig worden beschouwd. Toch is DAO-supplementatie geen vrijbrief om onbeperkt histamine te consumeren. Het kan eerder een ondersteunende maatregel zijn, bijvoorbeeld als je uit eten gaat of iets wilt eten dat rijk is aan histamine. De basistherapie blijft het histaminearm dieet. Het is als het ware de "gouden standaard", terwijl DAO-preparaten een aanvullend hulpmiddel kunnen zijn. Het is ook belangrijk om realistische verwachtingen te hebben: Niet iedereen voelt een duidelijk effect van DAO-capsules; voor sommigen helpt het, voor anderen minder. Het is de moeite waard om ze individueel uit te proberen (idealiter in overleg met een arts).

Tot slot nog iets over antihistaminica: deze medicijnen blokkeren het effect van histamine op de receptoren. H1-antihistaminica (zoals cetirizine of loratadine) kunnen acute symptomen verlichten - veel histamine-intolerante mensen hebben ze als noodmedicatie of nemen ze dagelijks tijdens moeilijke fases. Op de lange termijn moet dit echter alleen gebeuren in overleg met een arts. Er moet ook worden opgemerkt dat antihistaminica zelf bijwerkingen kunnen hebben. Een daarvan is vaak gewichtstoename. Waarom? Histamine werkt als een signaalstof in de hersenen die onder andere de eetlust remt. Als het histamine-effect wordt geblokkeerd (door antihistaminica), kan de eetlust toenemen. Studies hebben aangetoond dat mensen die regelmatig antihistaminica nemen een hoger gemiddeld lichaamsgewicht hebben. Dit betekent niet dat je antihistaminica helemaal moet vermijden - ze zijn een nuttig middel. Maar het verklaart wel een deel van het verband tussen histamine-intolerantie en gewichtsproblemen, waar we zo op terug zullen komen.

Histamine-intolerantie en gewichtsproblemen

Veel gezondheidsbewuste mensen vragen zich af of er een verband is tussen histamine-intolerantie en gewichtsproblemen. Er wordt zelfs gemeld dat sommige patiënten moeite hebben met afvallen of zelfs ongewild aankomen. De oorzaken hiervan kunnen uiteenlopend zijn en indirect verband houden met het histamineprobleem:

• Zoals hierboven vermeld, kan veelvuldig gebruik van antihistamine bijdragen aan gewichtstoename, omdat het de eetlust kan vergroten en de stofwisseling kan vertragen. Dus als je regelmatig allergiemedicatie gebruikt vanwege je histamine-intolerantie, kan dit een factor zijn bij veranderingen in je gewicht.
• Een zeer beperkt dieet vanwege histamine-intolerantie kan ook paradoxale effecten hebben. Aan de ene kant zou je kunnen denken dat minder voedingskeuzes automatisch leiden tot minder calorie-inname. Aan de andere kant hebben mensen met histamine-intolerantie de neiging om over te schakelen op "veilig" maar mogelijk calorierijker voedsel. Vers vlees en rijst worden bijvoorbeeld goed verdragen - maar als je voornamelijk vlees met rijst eet en salades, tomaten, veel fruit enz. weglaat, kan je dieet eenzijdiger en mogelijk energierijker worden. Ook het opgeven van histaminehoudende augurken, zuurkool of kaas leidt er soms toe dat er meer brood, pasta of snoep wordt gegeten als vervanging. Dit kan uiteindelijk leiden tot gewichtstoename, ook al doe je eigenlijk veel dingen weg.
• Sommige mensen met histamine-intolerantie hebben ook last van andere darmproblemen of ontstekingen in het lichaam. Een permanent geïrriteerde darm kan leiden tot suboptimale opname van voedingsstoffen en metabolische veranderingen. Van chronische ontstekingsprocessen (waar histamine aan kan bijdragen) wordt vermoed dat ze de stofwisseling vertragen en de insulinegevoeligheid aantasten - factoren die afvallen kunnen bemoeilijken.
• Aan de andere kant melden sommigen ook gewichtsverlies als de symptomen ernstig zijn. Constante diarree of verlies van eetlust na de maaltijd kan leiden tot een algehele lage calorie-inname en ongewenst gewichtsverlies. In dergelijke gevallen is het belangrijk om te zorgen voor voldoende inname van voedingsstoffen en calorieën via geschikte voeding om ondervoeding te voorkomen.

Samengevat: histamine-intolerantie kan een indirect effect hebben op het lichaamsgewicht. Sommige patiënten hebben moeite om hun gewicht te behouden of te verminderen, terwijl anderen eerder ondergewicht krijgen. Het is belangrijk om evenwichtig te eten en je niet over te geven aan een onevenwichtig dieet uit angst voor histamine. Als je gewichtsproblemen opmerkt in verband met histamine-intolerantie, is het de moeite waard om met voedingsdeskundigen of artsen te praten. Indien nodig kunnen zij je helpen een dieet op te stellen dat zowel histaminearm als evenwichtig is. Vergeet niet: voldoende lichaamsbeweging en algemene leefstijlfactoren spelen natuurlijk ook een rol bij gewicht - ondanks histamine-intolerantie.

Positief is dat veel mensen merken dat als ze hun histamine-intolerantie eenmaal onder controle hebben (door voeding en eventueel ondersteuning zoals DAO-capsules), hun lichaamsgewicht ook beter reguleert. Je voelt je over het algemeen beter, hebt weer meer energie om te sporten en het dagelijks leven en kunt daardoor gemakkelijker je goede gewicht bereiken. Histamine-intolerantie hoeft geen permanente belemmering te zijn voor je gezondheidsdoelen - het vereist alleen een beetje zelfobservatie en aanpassing van je levensstijl.

Je vindt onze DAO-capsules hier.

FAQ over histamine-intolerantie

Wat is histamine-intolerantie precies?

Histamine-intolerantie is een intolerantie voor histamine, een endogene en voedselgerelateerde boodschapperstof. Het treedt op wanneer je lichaam niet genoeg histamine kan afbreken - meestal door een gebrek aan het enzym diamine oxidase (DAO). In tegenstelling tot een allergie is het immuunsysteem niet betrokken bij histamine-intolerantie.

Wat zijn de typische symptomen van histamine-intolerantie?

Typische symptomen zijn een rode huid, netelroos, hoofdpijn, migraine, spijsverteringsproblemen zoals diarree of buikpijn, hartkloppingen, lage bloeddruk en ademhalingsmoeilijkheden. Neurologische symptomen zoals duizeligheid of slaapstoornissen kunnen ook voorkomen.

Waarin verschilt histamine-intolerantie van een histamine-allergie?

Histamine-intolerantie wordt veroorzaakt door een enzymatische stoornis - je lichaam kan histamine niet voldoende afbreken. In het geval van een histamine-allergie (correct: een allergie voor histamine-afgevende stoffen) zou het immuunsysteem antilichamen produceren, wat hier niet het geval is. Histamine-intolerantie is daarom een pseudoallergie, geen echte allergie.

Welke voedingsmiddelen bevatten bijzonder veel histamine?

Vooral gefermenteerde en gerijpte producten, zoals gerijpte kaas, rode wijn, bier, zuurkool, salami, tonijn uit blik en gefermenteerde sojasaus bevatten veel histamine. Tomaten, spinazie, aubergines en noten die lang zijn bewaard kunnen ook problematisch zijn.

Zijn er voedingsmiddelen die weinig histamine bevatten?

Ja, vers vlees, verse vis (direct verwerkt), eieren, veel verse groenten zoals wortels, broccoli, courgettes, paprika's en glutenvrije granen (rijst, gierst, quinoa) worden beschouwd als histaminearm. Vers, niet overrijp fruit zoals appels of peren wordt meestal ook goed verdragen.

Helpt een histaminearm dieet bij histamine-intolerantie?

Absoluut. Een histaminearm dieet is de basis van de behandeling. Door histamine-rijk voedsel en individuele triggers te vermijden, kun je je symptomen meestal aanzienlijk verminderen. Een voedseldagboek helpt bij het identificeren van persoonlijke triggers.

Mag ik koffie drinken als ik een histamine-intolerantie heb?

Zuivere koffie bevat nauwelijks histamine, maar kan toch symptomen uitlokken bij gevoelige mensen, omdat cafeïne de afgifte van histamine kan bevorderen. Sommige mensen verdragen cafeïnevrije koffie beter. Het is het beste om individueel te testen hoe je op koffie reageert.

Wat zijn histaminevrijlaters?

Histaminevrijmakers zijn voedingsmiddelen die zelf weinig histamine bevatten, maar die lichaamseigen histamine kunnen vrijgeven. Dit zijn bijvoorbeeld citrusvruchten, aardbeien, chocolade, tomaten en sommige zeevruchten.

Waarom kan histamine-intolerantie leiden tot gewichtsproblemen?

Antihistaminica, die vaak gebruikt worden bij histamine-intolerantie, kunnen de eetlust verhogen en de stofwisseling vertragen. Daarnaast kunnen onevenwichtige eetpatronen door strenge diëten het gewicht beïnvloeden. Een evenwichtig, histaminearm dieet is daarom bijzonder belangrijk.

Hoe wordt histamine-intolerantie gediagnosticeerd?

Een duidelijke diagnose is moeilijk. Meestal wordt de diagnose gesteld door het uitsluiten van andere ziekten, nauwkeurige documentatie van de symptomen, mogelijk een bepaling van DAO-activiteit in het bloed en succesvolle verbetering van de symptomen op een histaminearm dieet.

Kan histamine-intolerantie genezen worden?

Op dit moment kan histamine-intolerantie niet worden genezen, maar het kan wel heel goed onder controle worden gehouden. Met een aangepast dieet, eventueel ondersteund door DAO-supplementen, kun je op de lange termijn symptoomvrij leven.

Bronnen

1. Comas-Basté O. et al (2020). Histamine-intolerantie: de huidige stand van zaken. Voedingsstoffen, 12(7):2026.
2. Maintz L. & Novak N. (2007). Histamine en histamine-intolerantie. Am J Clin Nutr, 85(5):1185-96.
3. Latorre-Moratalla M.L. et al (2021). Diëten met weinig histamine: Is de uitsluiting van voedingsmiddelen gerechtvaardigd door hun histaminegehalte? Nutriënten, 13(7):2394.
4. Wawruch M. et al (2021). Histamine-intolerantie: hoe meer we weten, hoe minder we weten. Voedingsstoffen, 13(7):2228.
5. Schnedl W.J. et al. (2019). Diamine oxidase suppletie verbetert symptomen bij patiënten met histamine intolerantie. Food Sci Biotechnol, 28(6):1779-1784.
6. Jiang J. et al. (2022). Histamine-intolerantie-een soort pseudoallergische reactie. Int J Mol Sci, 23(7):3681.
7. EFSA-panel voor biologische gevaren (BIOHAZ) (2011). Wetenschappelijk advies over risicogebaseerde controle van biogene aminevorming in gefermenteerde levensmiddelen. EFSA Journal, 9(10):2393 [Zie inleiding tot histamine-intolerantie als risico].
8. American Academy of Allergy, Asthma & Immunology (AAAAI) (2010). Antihistaminica en gewichtstoename - Ask the Expert.
9. Ratliff J.C. et al. (2010). Associatie van het gebruik van H1-antihistaminica op recept met obesitas: resultaten van NHANES. Obesity (Silver Spring), 18(12):2398-400.
10. EFSA (2017). Wetenschappelijk onderbouwde gezondheidsclaims - EU-register van voedings- en gezondheidsclaims (Noot: Geen toegestane gezondheidsclaims voor histamineafbraak of DAO).